Papercraft / Kağıt Maket Yapımı Hakkında Herşey

İlk olarak 4 sene önce anlatmaya çalıştığım Papercraft / Kağıt Maket konusunu – burada -, biraz daha toparlayarak ve hatalarımı da düzeltmeye çalışarak ilginize sunuyorum. Kağıt Maket, kağıt kesip katlayabilecek seviyede olan her insanın yapabileceği eğlenceli bir uğraştır. Yazımın devamında kağıt maket yapmak yada konu hakkında fikir sahibi olmak isteyenler için ufak çaplı bir kaynak bulabilirsiniz. 

Papercraft ‘ın (ペーパークラフ Japoncası’da işinize yarar) sözlükteki karşılığına bakacak olursak kağıt sanatı diyebiliriz. Tabi olaya Kağıt Sanatı olarak yaklaşırsak yüzlerce farklı konu ve iş ile karşılaşabiliriz. Bizi ilgilendiren kısmı ise Kağıt Maket yani Paper Model olarak geçen kısmı. Kağıt Maket insan, hayan, her türlü araç, robot, bina, tarihi eser vb. herhangi bir objeyi kağıttan katlayıp kesip yapıştırma sanatıdır. Çok basit örnekleri olduğu gibi imkansız gibi gözüken örnekleri de mevcuttur. Mesela gördüğünüz şu StarCraft II deki Bunshee modeli beni her zaman heyecanlandırmıştır. Her gördüğümde içimde tekrar tekrar maket yapma isteği uyandırmıştır. Bu aralar çocukların küçüklüğünden dolayı pek bu işlerle ilgilenemezsem de nihai hedefim bu. 

Kağıt Maketin en güzel yanı pek masrafı olmayan bir hobi olmasıdır. Normal Model / Maketlerin kitleri biraz pahalı ve egzotik malzemelere sahip. Fakat Kağıt makette gerekli olacak malzemelerin bir çoğunu evinizde bulabilirsiniz. Size masraf olacak kısım baskı masrafı olacaktır. Şimdi ilk olarak bize neler lazım ona bakalım.

Neler Lazım?

Maket Bıçağı

Kağıt maket yapımı için bize gerekli olan en önemli silah tabi ki Maket bıçağı. Kalitelisinden dandiğine, ucuzundan pahalısına yüzlerce çeşit maket bıçağı bulmak mümkün. Benim kullanmış olduğum Kretuar Bıçağı olarak geçen kalem şeklinde olan maket bıçağı. Kullanımı ve uç değişimi çok pratiktir. Standart maket bıçağı yerine bunu tercih edebilirsiniz. İnternet’te yada büyük kırtasiyelerden kolayca elde edilebilir. Kullanacağınız bıçağın ince ve keskin olması yeterli olacaktır.

Diğer ve en önemli konu ise sizin rahat kullanımınız. Benim kullanmış olduğum metal gövdeli olduğundan eli zamanla yoruyor. Siz silikon yada yumuşak gövdeli olanları seçebilirsiniz. Bunun yanında kırılmaya körelmeye karşıda yedek uçlar gerekecek. Bunların yanında daire kesmek için daire kesici maket bıçakları da mevcut. Yapacağınız işlere göre yuvarlak kesim yapmanız gerebilir. Şuana kadar benim bir iki kere ihtiyacım oldu. Onda da makas kullandım. Belki ileride almayı düşünebilirim.

Puanlama Aracı

İngilizcesi Scoring Tool olan bu malzemede nedir diye düşünebilirsiniz. İngilizceden dilimize çevirdiğimizde böyle bir anlam çıkıyor. Bu arkadaş kağıtlarımızda katlama izi oluşturmamıza yarıyor. Tabi ki illa olması şart değil. Fakat bu arkadaş işinizi çok çok kolaylaştıracaktır. Ayrıca büyük kırtasiyelerde yada internet üzerinde Kemik Kağıt Katlama Aparatı adında faydalı bir arkadaşta bulabilirsiniz. Ben bu iş için bitmiş tükenmez kalem, tereyağ bıçağı gibi aletler kullanıyorum. Sizde bunlara benzer bir şeyler kullanabilirsiniz.

Yapıştırıcı

Maket bıçağından sonraki en önemli malzememiz haliyle yapıştırıcı olacaktır. Kağıt Maket yapımı için çeşit çeşit yapıştırıcılar bulabilirsiniz. Önemli olan kullanacağınız kağıda işe göre doğru seçimi yapmak. Bir diğer seçim nedeni ise sizin kullanım rahatlığınız. Örneklemek gerekirse kullanabileceğimiz başlıca yapıştırıcılar Uhu, tutkal, pirit, peligom, Sıvı – Jel yapıştırıcılar dır. Büyük kalın ambalaj kartonları ile yapılan işlerde ise sıcak silikon kullanılmakta.

Benim ilk tercihim Sıvı – Jel yapıştırıcılar. Çünkü sürdüğünüz yerde taşma yada farklı bir yere bulaştığında kolay temizlenmesi ve bulaştığı yeri deforme etmemesi. Fakat bu türün sıkıntısı da hemen kurumaması ve kullandığınız kağıt biraz kalın ise yapıştırdığınız yerlerin kayması sizi çileden çıkarabilir. Ayrıca sıvı ve jel olmasından dolayı elinize çok rahat bir şekilde bulaşıyor. Buda çalışmanızı kısıtlayabilir.

İkinci tercihim ise Peligom. Bu ağır yapıştırıcının en güzel özelliği hızlı kuruması. Fakat kullanım alanından taşıp farklı alanlara bulaşırsa temizlemesi hem zor hemde bulaştığı yeri deforme ediyor. Kalın kağıt ile çalışıyorsanız Peligom tercih edebilirsiniz. Son zamanlarda kağıt için renksiz tutkal ile karşılaştım. Fakat daha henüz kullanıp deneme fırsatım olmadı. Buda denenebilir.

Kağıt

Kullanacağınız kağıt ne kalın nede ince olmalı. Yapacağınız işe göre değişiklik gösterebileceği gibi genel olarak günlük hayatta kullandığımız kağıtlar 80gr/m² olduğundan zayıf kalacaktır. Tavsiyem kullanacağınız kağıdın gramajı en az 120gr/m² olsun. İnce kağıtlar çok kolayca deforme olurken kalın kağıtların kesimi katlaması işkence seviyesine gelmekte. Zaten zamanla kullanacağınız kağıtların ne tür kolaylık ve zorluk çıkaracağını kavrayacaksınız. Ona göre bir sonraki işlerinizde tercihlerinizi belirleyebilirsiniz.

Kesim Altlığı / Kesim Matı

Şahsi fikrimce olmazsa olmaz arkadaşlardan bir tanesi de kesim matı. A4, A3, A2 vb. her boyutta bulabileceğiniz bu arkadaş çalışacağınız zemini korumada hayatınızı kolaylaştıracaktır. Tabi bu malzemenin yerine kalın karton, mukavva yada kat kat gazete dergi kullanabilirsiniz. Maksat masa çizilmesin 🙂

Yazıcı

Eğer yazıcı kullanacak iseniz her türlü yazıcı işinizi görecektir. İnternet’te gördüğüm ve sizlerinde göreceği eserlerin çoğu mürekkep püskürtmeli yada toner kullanan cihazlardan çıkmaktadır. Haliyle öncelikli tercihimiz bu yönde olmalı. Bunun yanında piyasada lazer yazıcılarda malumunuz mevcut. Fakat lazer yazıcılarda mürekkep/toner kağıdın üzerine tabaka şeklinde basılmakta. Böyle olunca da kağıdı katladığınızda çatlaklar deformeler olmakta. Ben çıktıları kopya merkezlerinden alıyorum. Genelde yedekli çalıştığım için ne olur ne olmaz diye 2 şer kopya almaktayım.

Cetvel

Düz kesim ve kat izi yaparken cetvel işimi çok kolaylaştırmakta. 30 cm’lik metal cetvel işinizi çok kolaylaştıracaktır.

Yazılım

Çıktısını almak istediğiniz modelleri yazdırmak ve açmak için gerekli programlara ihtiyaç duymaktayız. Piyasada bu işlem için birçok program bulunmakta. Bunlardan en çok kullanılanı ve en çok dosyası olan program Pepakura’dır. Pepakura modellerin baskı ve görüntülemesi için gerekli olan tüm bilgileri barındırdığı “.pdo” dosyalarını açarak çalışmaktadır. Bu programda yapacağınız maketin hem şablonlarını hemde 3 boyutlu hallerini görebilir, hatta şablondaki her hangi bir parçanın tam olarak nereye geldiğini görebilirsiniz.

Bazı şablonlarda sadece PDF formatın da bulunmakta. Bu format da sadece şablon halde görebilir ve sadece yazdırabilirsiniz.

• Pepakura Görüntüleyici
  Tamamen ücretsiz ve en iyi görüntüleyici. Eğer Programın dizayn sürümünü almak isterseniz ayrıca bir ücret ödemelisiniz.
• Adobe Reader 
  Ücretli ve ücretsiz versiyonu mevcut. Sadece çıktı almaya yarar.

“Eğer baskılarınızı dışarıda bir yerden alacaksınız şablonlarınızı program üzerinden pdf olarak yazdırın ve bu pdf’i çıktı alacağınız yere götürün. Çünkü Pepakura her yerde yüklü olmadığından çıktı almakta zorlanabilirsiniz”

Artık Kağıt Modelimizi yapmaya başlayabilirsiniz. Fakat bundan hemen önce size kesme, katlama ve yapıştırma işlemleri için bir kaç ip ucu vermek isterim.

Kesme Teknikleri

Kağıt Maket yapımında yapacağımız ilk adım parçaları kesmek olacaktır. Bir seferde bütün parçaları kesebilirsiniz. Yada bir parçayı kesip, katlayıp yapıştırıp hazırlayıp diğer parçaya geçebilirsiniz. Benim tercihim bu yönde. Çünkü her bir parçayı yaptıkça ortaya bir şeylerin çıkması insanı güzel motive ediyor. Ayrıca parçaları sırayla takip ederek, çok parçalı işlerde parçaların birbirine karışmasının da önüne geçebilirsiniz. Düz kesimlerde yardımcı olarak cetvel kullanabilirsiniz fakat oval ve dairesel kesimlerde hiç bir işinize yaramayacaktır. Bu tür parçalarda makas kullanabilirsiniz. Şimdi düzgün kesimler için neler yapabiliriz onlara bakalım.

1 – Detaylı kesim için uğraşmayın. Önce kabaca keserek parçayı şablondan ayırın ondan sonra kesim için detaya girin.

2 – Oval kesimlerde elinizi belli dik bir açıda tutun ve elinizden ziyade kağıdı çevirin.

3 – Kesim hatlarının ne içinden nede dışından kesim yapmayın. Hattın tam üzerinden kesmeye çalışın

4 – Üçgen kesimlerde kesim işlemini üçgenin tam tepe noktasında bitirmeyin. Biraz daha uzatarak kesim yaparsanız işiniz dahada kolaylaşacaktır.

5 – Kestiğiniz parçaları bir kase vb. içinde toparlarsanız kayıplarla uğraşmazsınız.

6 – Temiz kesikler ve yırtılmaların önüne geçmek için bıçaklarınızı sık sık değiştirin.

Katlama Teknikleri

Katlama işlemine başlamak için, katlama yapılacak hattın üzerinden puanlama aracı ile geçiyoruz. Kağıtta kırışıklık yapmamak için fazla baskı uygulamamak gerek. Fakat kat hattının işe yarar şekilde olması içinde biraz baskı uygulamak gerek. Yani ne fazla bastıracağız ne de elimizi korkak alıştıracağız. Zamanla istemiş olduğunuz ayarı tutturursunuz.

Pepakura programını kullanacaksanız (ki kullanın) kat atacağınız parçaya önce programda bir bakın. Bazen parçaların terse katlanmaları veya belli bir açıda katlanmaları gerekebilir. Şahsen böyle özel bir durum yok ise kat izini çizdikten sonra sağa sola 180° katlarsanız kağıdınız hazır duruma gelecektir.

Yapıştırma Teknikleri

Yapıştırmanın ne gibi bir tekniği olabilir diyebilirsiniz. Tamam yapıştırma basit bir olay ama bir kaç ip ucu sanırım yararımıza olur 🙂

1 –  ilk olarak kullanacağınız yapıştırıcıyı bir noktaya biraz topak olarak sıkın. Ama fazla değil. Üzerine yapışacak yer geldiğinde bu topak burada zaten dağılacaktır.

2 – Yapıştırıcıyı kulakçıklara değilde yapışacakları zemine sürün. Böylece hem taşma olayı azalacak hem de yapıştırma işlemi kolaylaşacaktır.

3 – İki zemini birbirine yapıştırdığınız zaman en az 30 saniye tutarak biraz kurumasını bekleyin.

4 – Tüm parçalara yapıştırıcıyı hemen sürmeyin. İşlemlerinizi adım adım gerçekleştirin. Önce bir parçaya yapıştırıcı sürün yapıştırın sonra diğer parçaya geçin.

5 – Büyük alanlara yapıştırıcı sürerken parmağınızı veya yapıştırıcının kendi ucunu kullanabilirsiniz. Fakat daha ufak karmaşık alanlarda kürdan gibi ufak parçalar aracılığı ile işiniz daha kolay olur.

6 – iki parçayı birleştireceğiniz vakit yapıştırıcıyı aşırı kullanmamak kaydı ile daha ufak parçaya sürün.

Artık Hazırız

Bundan sonra yapmamız gereken bol bol kağıt maket yaparak elimizi alıştırmak ve kendimizi geliştirmek. Maket olayı gerçekten eğlencelidir. Hele benim gibi anime karakterlerine (özellikle robotlara) oyun karakterlerine merakınız var ise ve yapılmış muhteşem eserleri gördükçe hevesiniz biraz daha artacaktır. Şimdi yazımızın son kısmında ilk olarak bu anlattıklarımızı uygulayan videolarla sizi baş başa bırakayım. Ardından bir kaç muhteşem örnek ve bolca şablon bulabileceğiniz bir kaç bağlantı vereyim. 

Kağıt Maket Video Eğitimleri

Bir Kaç Örnek

Şablon Bulabileceğiniz Siteler

Bu konuda biraz araştırma yaparsanız önünüze bol bol örnekler çıkacaktır. Eğer aradığınız bir model vb. bir şey var ise Google ‘da aratırken aradığınız objenin sonuna Papercraft yada Paper Model yazarsanız aradığınızı kolayca bulabilirsiniz. Mesela tren maketi yapmak istiyorsanız train paper model şeklinde aratırsanız bir çok örneğe ulaşabilirsiniz. Ben en çok kullanılan ve şablon bulabileceğiniz bir kaç siteye yazayım. En azından başlangıç olsun. Ayrıca Pepakura’nın sayfasında da bir çok şablon mevcut.

• Paper Replika – Dünya burada diyebilirim 🙂
• Paperinside – Genellikle karakter modelleri bulabileceğiniz bir site
• Gunime Papercraft – Birçok Robot ve Anime karakteri bulabileceğiniz bir site
• Papercraft Paradise – Her telden örnekler bulabileceğiniz bir site
• Mini Papercraft – Başlamak için burayı seçebilirsiniz. Bir çok karakterin mini hali mevcut
• Papermau – Devamlı güncellenen çok çeşitli bir site

Son olarak Kağıt maket yada normal maketlerle uğraşmak insanın sabrını ve olaylara bakış açışını geliştirecektir. Çocuklarınızla güzel vakit geçirmek ve onların gelişimlerine katkıda bulunmak isterseniz kağıt maket sizin için tam biçilmiş kaftan olacaktır.